การสุขาภิบาล (Sanitaion)

การสุขาภิบาล (Sanitaion)

คือ การดำเนิน การควบคุม ปรับปรุง และเปลี่ยนแปลง แก้ไขสภาวะของสิ่งแวดล้อมที่มีความสัมพันธ์ต่อการดำเนินชีวิตให้อยู่ในลักษณะที่ดี ทั้งนี้เพื่อเป็นการป้องกันโรค และส่งเสริมสุขภาพอนามัย
สำหรับความหมายการสุขาภิบาลของสหรัฐอเมริกาได้ให้ไว้ดังนี้คือ “Sanitation is a way of life. It is the quality of living that is expressed in the clean home, the clean farm, the clean business and industry, the clean neighbourhood, the clean community”.
ส่วนองค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ให้ความหมายไว้ว่า SANITATION: is the prevention of diseases by controlling or eliminating the environmental factors which from links in the chain of transmission.
สรุป การสุขาภิบาล เป็นการป้องกันโรคโดยการกำจัด ควบคุม และการปรับปรุง สภาวะ สิ่งแวดล้อมต่าง ๆ เพื่อเป็นการตัดการติดต่อของโรคที่จะมาสู่คน เพราะฉะนั้น การป้องกันโรคติดต่อต่าง ๆ โดยการปรับปรุงการสุขาภิบาลทั่วไปให้ดีขึ้น โดย
1. ดื่มน้ำจากแหล่งน้ำที่สะอาดแล้วเท่านั้น
2. ถ่ายอุจจาระในส้วมซึม
3. กินอาหารที่สะอาดและทำให้สุกดีแล้ว
4. ล้างมือก่อนกินอาหารและหลังจากถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะ
5. รักษาความสะอาดร่างกาย เสื้อผ้า บ้านเรือน ตลอดจนสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ
6. กำจัดสิ่งปฏิกูล น้ำโสโครก และแมลง นำโรค

ขอบเขตงานสาธารณสุข
ลักษณะงานสาธารณสุขจึงมีขอบเขตกว้างขวาง ลักษณะงานจึงเป็นการปฏิบัติงาน เพื่อสุขภาพอนามัยของปวงชน มีเป้าหมาย 3 ประการ คือ
การรักษา (Curative Medicine) คือ การจัดบริการเพื่อช่วยเหลือประชาชนที่เกิดการเจ็บป่วย
ด้วยโรคต่าง ๆ
การป้องกัน (Preventive Medicine) เป็นการจัดบริการเพื่อการป้องกันโรค พร้อมกับจัดเป็น โครงการส่งเสริมสุขภาพ Promotion Health
การส่งเสริมและฟื้นฟูสมรรถภาพ (Promotive and Rehabilitation) หมายถึง การจัดบริการให้ผู้ป่วย เพื่อให้หายจากการเจ็บป่วยและให้ฟื้นฟูสมรรถภาพ ถึงแม้ผู้ป่วยจะหายจากโรคแล้ว แต่มีความผิดปกติ ก็จำเป็นจะต้องจัดหาสถานที่พักฟื้นหรือทำเป็นนิคม ซึ่งเป็นสังคมย่อยสำหรับผู้ป่วย พวกดังกล่าว

นักสุขาภิบาล Sanitarian หรือ environmentalist
มีหน้าที่รับผิดชอบ คือ การปรับปรุงสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมต่างๆ โดยจะต้องทำการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง หรือแก้ไขสิ่งแวดล้อมเหล่านี้ ให้อยู่ในภาวะที่เหมาะสม งานหลักใหญ่ๆในการควบคุมดูแลทางด้านสุขาภิบาลที่การทำมีดังนี้
1.น้ำดื่มน้ำใช้ (Water supply)
2.การกำจัดสิ่งปฏิกูล (Waster disposal)
3.การควบคุมแมลงและสัตว์แทะ (Insect rodent controm)
4.การสุขาภิบาลอาหาร (Food Sanitation)
5. .การสุขาภิบาลที่พักอาศัย (Housing Sanitation)
6.การป้องกันบรรยากาศสกปรก (Prevention of atmospheric Pollution)
7.การสุขาภิบาลในโรงเรียน (School Sanitation)
8.การอาชีวะอนามัยและการสุขาภิบาลโรงงาน(Occupational health Industrial Sanitation)
9.การสุขาภิบาลสระว่ายน้ำและที่อาบน้ำ (Sanitation of Swimming pool and bathing)
10.การกำจัดเหตูรำคาญ (Eradication of Nuisances)
11.การป้องกันกัมมันตภาพรังสี (Radiological protection)
12.การป้องกันอุบัติเหตุ (Accident prevention)
13.การสุขาภิบาลตลาด (Market Sanitation)
14.การควบคุมโรคติดต่อ (Communication diseases control)
15.การควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า (Rabies contron)
16.การสุขาภิบาลโรงงานน้ำแข็ง (Ice plan sanitation)
17.การทำวิจัย (Research)

ความสำคัญของการสุขาภิบาล
1.ลดอัตราการป่วยตายของประชาชน ซึ่งเป็นผลมาจากการดำเนินงานสุขาภิบาลเพื่อป้องกันโรค ได้แก่ การกำจัดอุจจาระ ขยะมูลฝอย และสิ่งปฏิกูล การสุขาภิบาลเรื่องอาหาร น้ำดื่มน้ำใช้ การกำจัดแมลง และสัตว์ต่าง ๆ เพื่อป้องกันโรคทางลำไส้ และโรคทางเดินอาหาร เช่น อหิวาตกโรค ไข้รากสาดน้อย บิด ท้องร่วง และโรคทางเดินอาหารอื่น เป็นต้น
2.ส่งเสริมสุขภาพอนามัยของประชาชน อันเป็นผลมาจากการสุขาภิบาลและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนการรักษาความสะอาดของร่างกาย เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย อาคารบ้านเรือน การรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย และการพักผ่อนหลับนอน ซึ่งมีผลให้ทุกคนมีสุขภาพภาพสมบูรณ์แข็งแรง
3.ส่งเสริมเศรษฐกิจของชาติ เมื่อทุกคนมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง ปราศจากโรคภัย ย่อมต้องเกิดแรงงานสูง สามารถประกอบอาชีพได้โดยสะดวก ฐานะของแต่ละคน แต่ละครอบครัว แต่ละท้องถิ่นย่อมต้องดีขึ้น ประเทศชาติย่อมมีฐานะดีขึ้น
4.ส่งเสริมความเจริญของประเทศชาติ เมื่อทุกคน ทุกครอบครัว และทุกท้องถิ่น มีเศรษฐกิจดี เศรษฐกิจของชาติย่อมดีขึ้นด้วย

การสุขาภิบาลแบ่งออกตามลักษณะท้องที่ได้ 2 อย่าง คือ
1.การสุขาภิบาลในเมือง (Urban Sanitation)
2.การสุขาภิบาลในชนบท (Rural Sanitation)
การจัดการสุขาภิบาลทั้ง 2 อย่างนี้ มีวัตถุประสงค์เดียวกันคือ ป้องกันโรคให้แก่ประชาชน แต่การสุขาภิบาลในเมือง อาจจัดได้ดีกว่าการสุขาภิบาลในชนบท เพราะว่าในเมืองหรือในท้องถิ่นที่เจริญอาจมีปัจจัยในการจัดการสุขาภิบาลดีกว่าเป็นต้นว่า มีเงิน มีเจ้าหน้าที่ และ อุปกรณ์ดีกว่า ตลอดจนความรู้ของประชาชน

กฎหมายและข้อบังคับในการควบคุมสิ่งแวดล้อมและการป้องกันโรค
มีพระราชบัญญัติที่สำคัญๆ ได้ประกาศออกมาใช้ คือ
1.พระราชบัญญัติสาธารณสุข วัตถุประสงค์เพื่อจะให้บ้านเมืองเป็นระเบียบเรียบร้อยโดยมุ่ง ที่จะควบคุมดูแล การกำจัดและการจัดการเรื่องขยะมูลฝอย
2.พระราชบัญญัติสุขาภิบาล วัตถุประสงค์เพื่อที่จะให้ท้องถิ่นที่ยกฐานะเป็นสุขาภิบาล จัดดำเนินการบริหารกิจการของสุขาภิบาล
3.พระราชบัญญัติควบคุมการก่อสร้างอาคาร วัตถุประสงค์เพื่อกำหนดข้อบังคับกับลักษณะอาคารชนิดต่างๆ เพื่อประโยชน์ในความมั่นคงคงแข็งแรง กำหนดแนวอาคารตามถนนให้ได้ระเบียบ
4. พระราชบัญญัติโรงงาน วัตถุประสงค์ เพื่อที่จะให้เจ้าพนักงานทำการตรวจและควบคุมในเรื่องสวัสดิภาพ และความปรอดภัยของคนงาน
5.พระราชบัญญัติรักษาความสะอาด และความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมือง
วัตถุประสงค์เพื่อที่จะจัดการเรื่องความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมืองโดยกำหนดให้เป็นกฎหมายเพื่อใช้บังคับ หรือตราพระราชบัญญัติขึ้น
6.พระราชบัญญัติควบคุมการใช้อุจจาระเป็นปุ๋ย วัตถุประสงค์เพื่อมิให้บุคคลใช้อุจจาระเป็นปุ๋ย เว้นแต่จะได้รับใบอนุญาตเพื่อที่เจ้าพนักงานจะได้คาบคุมดูแลเห็นว่าปลอดภัยเสียก่อน
7. พระราชบัญญัติควบคุมสุสาน และฌาปนสถาน วัตถุประสงค์ เพื่อควบคุมปนสถานของ เอกชน
8. พระบัญญัติควบคุมคุณภาพอาหาร วัตถุประสงค์เพื่อควบคุมคุณภาพอาหารให้รัดกุม และเหมาะสมกับสภาวการณ์ปัจจุบัน เพื่อความปลอดภัยและสุขภาพของประชาชน
9. พระราชบัญญัติควบคุมโรคติดต่อ ( พ.ศ. 2477 ) วัตถุประสงค์เพื่อที่จะทำการป้องกันและควบคุมโรคติดต่อต่างๆ มิให้แพร่หลายออกไป
10. พระราชบัญญัติไข้จับสั่น ( พ.ศ. 2485 ) วัตถุประสงค์เพื่อควบคุมโรคไข้จับสั่น มิให้ระบาดออกไป โดยวางข้อกำหนดให้บุคคลนอนกางมุ้ง
11. พระราชบัญญัติโรคเรื้อน ( พ.ศ. 2486 ) วัตถุประสงค์เพื่อควบคุมและป้องกันโรคเรื้อน มิให้แพร่เชื้อโรคกระจายออกไป
12. พระราชบัญญัติป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า ( พ.ศ. 2498 ) วัตถุประสงค์เพื่อทำการควบคุมโรคพิษสุนัขบ้ามิให้เพิ่มจำนวนมากขึ้น โดยวางกำหนดกฎหมายขึ้นใช้